Kategoriler Kitap Alıntıları – Aristoteles

Adları ortak, ada göre özlerinin tanımı da aynı olanlara eşanlamlılar denir; örneğin hem insan hem de öküz canlıdır, bunlara ortak bir adla canlı denir, özlerinin tanımı da aynı; her biri için canlı olmanın ne de olduğu açıklanacak olsa, aynı tanım verilecek. Hal bakımından değişik olmamalarına karşın ada göre adlandırılanlara türemişler denir; sözgelişi dilbilimden dilbilimci, yiğitlikten yiğit.
Kimi söylenenler bağlantıyla, kimi bağlantısız söylenir: Bağlantıyla, sözgelişi ‘insan koşuyor’, ‘insan galip geliyor’; bağlantısız olanlar, ‘insan’, ‘öküz’, ‘koşuyor’, ‘galip geliyor’.
Kimi olanlar belli bir taşıyıcı için söylenir, ama hiçbir taşıyıcı içinde olmaz; sözgelişi ‘insan’ taşıyıcı olarak belli bir insan için söylenir, ama hiçbir taşıyıcı içinde değildir. Kimi olanlar bir taşıyıcı içinde olur ama hiçbir taşıyıcı için söylenmez -taşıyıcı içinde dediğim, bir şeyin içinde parçamolarak bulunan değil, içinde bulunduğu nesneden ayrı olarak bulunamayan-; örneğin dilbilimi taşıyıcı içinde, ruhta bulunur ama, hiçbir taşıyıcısı için söylenmez. Aklık bir taşıyıcı içinde, cisimde bulunur – çünkü her renk bir cisim içindedir- ama, hiçbir taşıyıcı için söylenmez. Kimi olanlar hem bir taşıyıcı için söylenir hem de bir taşıyıcı içinde olur; örneğin bilgi bir taşıyıcı içindedir, ruhtadır ve bir taşıyıcı için, sözgelişi dilbilimi taşıyıcısı için söylenir. Kimi olanlar ise ne bir taşıyıcı içindedir ne de bir taşıyıcı için söylenir; örneğin belli bir insan ya da belli bir at -çünkü bu tür nesnelerin hiçbiri ne bir taşıyıcı içindedir ne de bir taşıyıcı için söylenir. Öte yandan bölünemeyen ve sayıca tek olan nesneler genel anlamda hiçbir taşıyıcı için söylenmez, ama kimilerinin bir taşıyıcı içinde olmasına engel yoktur; nitekim belli bir dilbilgisi bir taşıyıcı içinde olanlardandır.

&”Söz gelimi, insan bir konu, yani herhangi bir insan hakkında tasdik edilmiştir; ama hiçbir konu içinde değildir. Başkaları bir konu içindedir; fakat bir konu hakkında tasdik edilmemişlerdir.&”

Yalnızca adları ortak, ada göre varlığının tanımı başka olanlara eşadlılar denir; sözgelişi hem gerçek insana hem de resmedilmiş insana canlı denir. Bunların yalnızca adları ortak, ada göre varlıklarının tanımı ise başka; her biri için canlı olmanın ne olduğu açıklanacak olsa, herbiri için, kendine özgü olan tanım verilecek. Adları ortak, ada göre varlıklarının tanımı da aynı olanlara eşanlamlılar denir; örneğin hem insan hem de öküz bir canlıdır bunlara ortak bir adla canlı denir… *

“Şimdiki zamanda geçmiş ve gelecek birbirine temas eder.”

“Asıl varlıklara, en çok da, diğer her şeyi taşımaları ve diğer her şeyin onlara yüklenmesi ya da onların içinde olması sebebiyle ‘varlık’ denir.”

Gerçekte, hükmü doğru veya yanlış kılan,
hükmün zıtlar almaya elverişli olması değil,
nesnenin gerçek oluşu veya gerçek olmayışıdır.

Gerçekte, bilimin konusu mevcut olmayınca, bilim de mevcut olmaz, (çünkü artık bilinecek hiçbir şey olmıyacaktır). Ama var olmıyan bilim olursa hiçbir şey, konusunu var olmaktan alakoyamaz.

dümeni gemiye görelik olarak koymak, göreliği doğru belirtmek değildir. Çünkü dümen, gemi olması yönünden gemi için söylenmemiştir; nitekim dümeni olmıyan gemiler de vardır. Bunun için bağlaşma yoktur, çünkü gemi, dümenin gemisidir, denmez. Fakat şüphesiz, göreliği belirtme tarzı, aşağı yukarı şöyle anlatılırsa daha doğru olur: “dümen dümenlinin dümenidir”

İllâki çoğun azın zıddı, veya büyüğün küçüğün zıddı olduğu ileri sürülsün. Fakat gerçekte, belli niceliklerin sözü edildiği zaman, onlar arasından hiçbirinin hiçbir vakit zıddı yoktur.

Gerçekte, hiçbir zıd yoktur: ne insan için, ne de hayvan için zıd yoktur.

Gerçekte, hükmü doğru veya yanlış kılan,
hükmün zıtlar almaya elverişli olması değil,
nesnenin gerçek oluşu veya gerçek olmayışıdır.