İçeriğe geç

Cemal Süreya Kimdir?

Cemal Süreya kimdir? İşte Cemal Süreya hayatı…

Cemal Süreya Hayatı

Cemalettin Seber veya tanınan adıyla Cemal Süreya (1931, Erzincan – 9 Ocak 1990, İstanbul), Türk şair, yazar ve çevirmen. Türk şiirinde modernist bir hareket olan İkinci Yeni şiirinin öncü şairlerinden biridir. İlk şiir denemelerini ortaokulda eskizlerle, lisede aruzla yapsa da asıl şiir çalışmaları üniversite yıllarında başlamıştır. Üvercinka (1958), Göçebe (1965), Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973), Uçurumda Açan (1984), Sıcak Nal (1988), Güz Bitigi (1988) ve Sevda Sözleri (1990)[not 2] adlarındaki şiir kitaplarının yanı sıra deneme, eleştiri, günlük ve antoloji türlerinde de yazmıştır. Eserlerinde en sık işlediği temalar aşk, kadın, yalnızlık, sosyal ve siyasal eleştiriler, ölüm, tanrı düşüncesi, portreler ve manzum poetikadır. Ayrıca Fransızcadan kırka yakın kitabı Türkçeye çevirmiştir. Onüç Günün Mektupları (1990) dışında hiçbir yazısı veya şiiri, dergi ve gazetede yayımlanmadan kitaba dönüşmemiştir. Sosyalist bir dünya görüşüne sahip olan Süreya, Papirüs dergisini çıkarmış ve bu dergide edebî görüşlerini açıklamasının yanı sıra dergiyi bir aydın olarak fikirlerini ortaya koymak için araç olarak kullanmıştır.

Dersim İsyanı sebebiyle Erzincan’dan Bilecik’e göç etmek zorunda kalan Alevi Kürt-Zaza bir ailede dünyaya gelen Süreya, devlet memurluğu da yapmıştır. Dört defa evlenen Süreya, bunların dışında “Üvercinka” adını verdiği kişi ve Tomris Uyar dâhil olmak üzere çeşitli ilişkiler yaşamıştır. Sanat hayatı boyunca çeşitli mahlaslar kullanmış, çocukken kendisine verdiği “Cemal Süreyya” adını kullanırken girdiği bir iddia sonucu adındaki “y” harflerinden birini atmıştır. 9 Ocak 1990’da girdiği şeker koması sonucu vefat etmiş, cenazesi 11 Ocak’ta Şişli Camii’nde kılınan öğle namazından sonra Kulaksız Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.[2][3]

Yazdığı kitaplarla 1959’da Yeditepe Şiir Armağanı (Üvercinka), 1966’da Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü (Göçebe) ve 1988’de Necatigil Şiir Ödülü (Sıcak Nal ile Güz Bitigi) kazanmıştır. Kitap-lık dergisinin Türkiye’nin kuruluşunun 75. yıldönümü sebebiyle 1998’de hazırladığı “75 Yılda 75 Kitap listesi”nde iki kitabıyla (Üvercinka ve Sevda Sözleri) yer almıştır. Ayrıca çocuklar için ele aldığı yazılardan oluşan ve daha sonra kitaplaştırılan Aritmetik İyi Kuşlar Pekiyi, Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan 100 temel eser listesinde 30. sırada yer almıştır. 1991’den itibaren Cemal Süreya Kültür ve Sanat Derneği tarafından Cemal Süreya Şiir Ödülü verilmektedir.

Asıl adı Cemalettin Seber olan Cemal Süreya, 1931 yılında[not 1] Erzincan’da dünyaya geldi.[6][7] Pülümür’den Erzincan’a göç eden Kürt[8][9] ve Alevi[10] bir ailede doğan Süreya’nın babası Hüseyin Bey, annesi Güllü Hanım’dır.[11] 1905’te Erzincan’da doğan ve nakliyecilikle uğraşan[12] babası Hüseyin Seber Kürt’tür.[13] 1915’te Karatuş’ta doğan ve “Gülbeyaz” olarak bilinen[14] annesi Güllü Hanım Zazadır.[15] Karatuş’tan gidip gelirken Güllü Hanım ile karşılaşan Hüseyin Bey, ağabeyi Memo’nun yardımıyla Güllü Hanım’ı kaçırmış ve evlenmiştir.[15] Bu evlilikten Cemalettin, Perihan, Ayten ve Kemal adlarında dört çocuk dünyaya gelmiş, çocuklardan Kemal bir yaşındayken ölmüştür.[16] Ailesi, 1938 yılında Dersim harekâtı sırasında amcası Memo’nun valiyle takışması sebebiyle[not 3][8] Dersim İsyanı sonrası bölgeden sürülünce Bilecik’e yerleşmiştir.

“Bizi bir kamyona doldurdular. Tüfekli iki erin nezaretinde. Sonra o iki erle yük vagonuna doldurdular. Günlerce yolculuktan sonra bir köye attılar. Tarih öncesi köpekler havlıyordu. Aklımdan hiç çıkmaz o yolculuk, o havlamalar, polisler.”[18]

Güllü Hanım, Bilecik’e yerleştikten altı ay sonra yaptığı düşük sonucu meydana gelen kanamadan dolayı yirmi üç yaşında ölmüştür.[16] Ailenin maddi durumu bu dönemde gittikçe kötüleşmiştir. İlkokula başlamak için halasının yaşadığı İstanbul’a giden Süreya, buradayken ailesinden gelen bir etkiyle cenk kitapları okumanın yanı sıra[19] sık sık sinemaya gitmiştir.[20] Daha sonradan babasıyla kız kardeşleri de İstanbul’a gitmiş; fakat sürgün edilen kişilerin bulundukları muhiti yirmi yıl boyunca[10] terk etmeleri yasak olduğu için bir gece bütün aile Sanasaryan Han’a götürülmüş, ardından Bilecik’e yollanmıştır.[21] Babası makinist olarak karayollarına çalışmaya başlamış ve işi gereği ayın on beş günü dışarıda olduğu için annelik görevini de babaannesi üstlenmiş, babasının boşluğunu ise amcası doldurmuştur.[22] Annesi öldükten sonra babası iki evlilik daha yapmıştır. Babasının ikinci eşi Esma Hanım’dır; Süreya, Esma Hanım’dan kaçmak için gizlice parasız yatılı sınavına girmiştir.[not 4][16] Babasının üçüncü evliliği ise Refika Hanım’ladır.[16]

Süreya, 1982’de kalp spazmı olduğunu belirtmiştir.[72] Sağlık problemi, oğlu Memo’nun annesini alarak Birsen Hanım’la yaşadığı eve taşınmasıyla başlamış ve oğlunun fiziksel şiddetine maruz kalarak bunalımın eşiğini gelmiştir.[73] Kendini içkiye vermeye başlayan[74] Süreya, 6 Ocak 1990’da kalp krizi geçirmiştir. 8 Ocak 1990’daki Gazeteciler Cemiyeti’ndeki son hâli, Muzaffer Buyrukçu tarafından “bitkin, zayıflamış ve tam bir moral çöküntüsü içinde” şeklinde aktarılmıştır.[73] Gece evinde rahatsızlanan Süreya, önce Haydarpaşa Göğüs Hastanesine, ardından Numune Hastanesi Acil Servisine götürülmüş fakat 9 Ocak 1990 Salı günü şeker komasından ölmüştür.[not 6] Cenazesi, 11 Ocak 1990 günü Şişli Camii’nde kılınan öğle namazından sonra, amcası Memo’nun yattığı Kulaksız Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.[75][76][77]

Cemal Süreya Eserleri

Şiir
Üvercinka (1958)
Göçebe (1965)
Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973)
Uçurumda Açan (1984; Sevda Sözleri içinde)
Sıcak Nal (1988)
Güz Bitigi (1988)
Sevda Sözleri (1990; bütün şiirleri)

Düzyazı
Şapkam Dolu Çiçekle (1976)
Günübirlikler (1982)
Onüç Günün Mektupları (1990)
Günler (1991)
99 Yüz İzdüşümler/Söz Senaryosu (1991)
Aydınlık Yazıları/Paçal (1992)
Oluşum’da Cemal Süreya (1992)
Folklor Şiire Düşman (1992)
Papirüs’ten Başyazılar (1992)
Aritmetik İyi Kuşlar Pekiyi (1993)

Antoloji
Mülkiyeli Şairler (1966)
100 Aşk Şiiri (1967)

Söyleşi
Güvercin Curnatası (1997)

Dergi
Papirüs

Kaynak: Vikipedi

Etiketler:

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir