Lars Johanson kitaplarından Türk Dili Haritası Üzerinde Keşifler kitap alıntıları sizlerle…
Türk Dili Haritası Üzerinde Keşifler Kitap Alıntıları
Duhalar antropolojik ve dilsel açıdan çok ilgi çekicidirler. Moğolistan’daki yegâne ren geyiği çobanı Duhalar, ren geyiği derisinden yapılmış çadırlarda yaşamaktadırlar. Bu grup, yeni çevrelerine uyarlanmış biçimiyle de olsa şaman gelenekleri gibi birçok eski özelliği korumuşlardır. Bunlar günümüzde, ekonomik ve ekolojik güçlüklerin yoğun baskısı altındadırlar.
Dilsel durum, tarihî gelişmeyi yansıtır. Türkçe konuşanların çoğu Oğuz Selçuklularının torunlarıdır. Bölgedeki prestij dillerine gelince; Türkçe 14. ve 15. yüzyıllarda Akkoyunlu ve Karakoyunlu devletlerinde gelişmeye başlarken; Farsça, eski Oğuz devletlerinde kültür ve idarenin diliydi. 16. yüzyılın başlarında Azerbaycan Türkçesi bölgede bir prestij dili hâline gelmiştir. Batıda Osmanlı Türkçesi, güçlü bir Farsça etkisi altında baskın bir prestij dili olarak gelişmiştir. Osmanlı İmparatorluğunda Farsça’nın bir prestij dili olarak statüsü, son dönemlere kadar sürmüştür.
Türk dillerinin konuşulduğu coğrafya; Anadolu, Azerbaycan, Kafkasya, İran, Irak, Afganistan, Batı ve Doğu Türkistan’ın çoğu, Güney, Kuzey ve Batı Sibirya ve Volga bölgelerini içerir. Geçmişte Türkçe konuşulan coğrafya, Hazar bozkırlarındaki dar alanları, Kırım’ı, Balkanları ve başka bölgeleri de içine alıyordu.
Üzerinde araştırma gezimizi yapacağımız Türk dili coğrafyası geniştir. Bu coğrafya güneybatıda Türkiye ve komşularından, güneydoğuda Doğu Türkistan’a ve hatta Çin’in içlerine kadar uzanır. Buradan kuzeydoğuya, Güney ve Kuzey Sibirya üzerinden Kuzey Buz Denizi’ne ve son olarak Batı Sibirya ve Doğu Avrupa üzerinden kuzeybatıya ulaşır.
Dilsel durum tarihi gelişmeyi yansıtır.
Hayatını kazanmanın mümkün olmadığı bir şeyde daha yüksek bir derece için çalışmanın düpedüz aptallık olduğu düşünülüyordu.
Her şeyin evrenselleştiği, farklıların giderek azaldığı bir dönemde dil dokümantasyonunun amaçları, kıyıda köşede kalmış diller üzerine neden kafa yormamız gerektiği üzerinde de durulur.
Türk dillerinin konuşulduğu coğrafya; Anadolu, Azerbaycan, Kafkasya, İran, Irak, Afganistan, Batı ve Doğu Türkistan’ın çoğu, Güney, Kuzey ve Batı Sibirya ve Volga bölgelerini içerir. Geçmişte Türkçe konuşulan coğrafya, Hazar bozkırlarındaki dar alanları, Kırım’ı, Balkanları ve başka bölgeleri de içine alıyordu.