Tefeci Gobseck Kitap Alıntıları – Honore de Balzac

Varlıların xalçalarını çirkləndirməkdən xoşum gəlir. Bununla bir gün "ehtiyac" adlı yırtıcının öz caynaqlarını onların da vücuduna keçirə biləcəyini xatırlatmaq istəyirəm".

Siz gəncsiniz, damarlarınızda qan elə iti axır ki, beyninizi dumanlandırır. Ona görə də buxarının içindəki kösövlərdə belə gözəllik axtarırsınız".

“Hayat,öğrenme zahmeti gösterilmesi gereken bir iş,bir uğraştır.”

“Hiçbir şey mutlu bir insan kadar katlanılmaz değildir.”

“Günahlar,hayal kırıklıkları,intikamlar en iyi polis memurlarıdır.”

“Zenginler mallarını güvence altına almak için mahkemeleri,yargıçları ve cahillerin yanmaya geldikleri bir muma benzeyen giyotini icat ettiler. Ama ,altınızda üstünüzde ipeklerle yatan sizler için de, vicdan azapları,bir gülümsemenin altına gizlenmiş diş bilemeler, hatta kalbinizi dişleyen hayali aslanların ağızları var.”

“Zengin birinin halısını çamura bulamayı severim,bayağılıktan değil,ona yoksulluğun pençesini hissettirmek için.”

“Ayakta kalmakta direnen tek duygu kibirdir!”

“Şu ölümlü dünyada hiçbir şey sabit değildir,sadece iklimlere göre değişim gösteren uzlaşmalar vardır.”

“Eğer yapabilirseniz,yanılsamalarınızı koruyun. Size hayatın hesaptan düşülmesi gereken miktarını göstereceğim. Yolculuklar da yapsanız,şöminenizin dibinde karınızın yamacında da otursanız,hayatın tercih edilen bir çevrede sürdürülen bir alışkanlıktan başka bir şey olmadığı bir yaş hep gelir .”

Minnettarlık, çocukların dikkate almayı her zaman kabul etmedikleri bir borçtur

Düzenlenen entrikaların, kurulan planların, çevrilen dolapların sebebi hep paradır!

…hiçbir şey mutlu bir insan kadar katlanılmaz değildir.

…insan her yerde aynıdır: Her yerde zenginlerle yoksullar arasında kavga vardır; bu her yerde kaçınılmazdır; o halde sömüren olmak, sömürülen olmaktan daha iyidir; her yerde kaslı adamlar çalışıp dururken, hantal adamlar bunalıp sıkılır; arzular her yerde birbirinin tıpkısıdır, çünkü duygular her yerde tükenip gider, ayakta kalmakta direnen tek duygu, kibirdir!

Yolculuklar da yapsanız, şöminenizin dibinde karınızın yamacında da otursanız, hayatın tercih edilen çevrede sürdülülen bir alışkanlıktan başka bir şey olmadığı bir yaş hep gelir.

Yüzüme öyle bir bakışı vardı ki bunun anlamı her ülkede “susun “ demektir.

Benim ilkelerim de insanların ki gibi değişti.
Her iklimde ülke değiştirmek zorunda kaldım. Avrupa’nın övdüğü şeyi Asya cezalandırıyor.Paris’te ahlaksızlık olan bir şey Azorları geçince bir zorunluluğa dönüyor bu dünyada her şey değişiyor .Yeryüzünde iklimlere göre ayrı ayrı kılıklara giren törelerden başka bir şey yok ister istemez tüm toplum kalıplarına uyan bir insan için inançlar da ahlak kuralları da değersiz sözlerden başka bir şey değildir değildir.

Öyle bir yaş gelir ki , artık yaşam ,beğenilen bir yerde ,yerine getiren bir töreden başka bir şey olmaz.

… &‘kendini çocuklarının eğitimine adadı…’

Ardından, sözlerini insanı içine korku salan bir kayıtsızlıkla sürdürdü. &‘Kanımı donduruyorsunuz, kötü bir kız evlattınız, kötü bir eş oldunuz, kötü bir anne de olacaksınız.’

… sel gibi gözyaşları dökerek &‘Merhamet, merhamet!’ diye haykırdı.

Hastaların ne tuhaf şımarıklıkları oluyor!Çocuk gibi oluyorlar, ne istediklerini bilmiyorlar.
&‘Belki de tıpkı çocuklar gibi, ne istediklerini iyi biliyorlardır,’ dedim.

&‘Hayat, öğrenme zahmeti gösterilmesi gereken bir iş, bir uğraştır. Bir insan hayatı acılarla yoğrularak öğrendiğinde, duyguları kuntlaşır ve hassasiyetini yönetme esnekliği kazanır, sinirlerini kırılmaksızın bükebilecek çelikten bir nevi yay sağlamlığına dönüştürür, eğer midesi de sağlamsa o zaman insan kendini Lübnan’ın ünlü sedir ağaçları kadar uzun bir süre yaşamaya hazırlamalıdır’

&‘Ne israf bu böyle!’ diye söylendi. Bu yıkım nasıl telafi edilecek?’

Kadınlar,erkekler, delikanlıları andıran kızlar, kızları andıran delikanlılar…

Herkesin gözünde pırıltılar yaratan, ama kalbini okuyan birine pek korkunç görünen bu zavallı kadının yazgısına için sızlamadı.

Her şey para ile mi çözümlenmek zorunda?" diye sordum kendime.

Hayat, insanlar bende dehşet uyandırmıştı.

Borsayı vicdanen tartan maneviyatçılar olarak, herhangi bir büyüklükteki bir servete sahip olanların hepsinin en önemsiz para hareketlerini bile analiz edip üzerinde bir karara vardığımız ve hep doğru tahminde bulunduğumuz bir Engizisyon Mahkemesi oluşturduk. Biri adli işleri olan kitleyi gözlerken, öbürü mali işleri olanların peşine düşer; biri idari işleri olan kitleyi izlerken, diğeri ticari işleri olan kitleyi inceler. Benim gözüm Paris’in en hareketli kesiminin üzerindedir; ailelerin oğullarının, sanatçıların, seçkin kesimin ve kumarbazların. Her biri bize komşusunun sırlarını anlatır.

Bizim ticaret hakkında, banka hakkında, kamu ödenekleri hakkında çok önemli notlar aldığımız bir nevi kara kaplı defterimiz vardır.

Hiçbir servet bize yalan atamaz, biz bütün ailelerin sırlarını çok iyi biliriz.

Sizler, maddenin özünü, mananın ruhundan ayırmayı hiçbir zaman beceremediniz.

Hayat, basılan para ile çalışan bir makine değil midir?

… sizlerin alın yazılarınızın hakemleriyiz.

Kalbim böyle çarpmayalı çok uzun bir süre geçmişti.

Her şey şatafatlı ama darmadağınıktı…

Zengin birinin halısını çamura bulamayı severim, bayağılıktan değil ona yoksulluğun pençesini hissettirmek için.

Ancak deliler ya da hastalar, birkaç kuruş kazanıp kazanamayacağı öğrenmek için her akşam iskambil kağıtlarını kararak mutlu olurlar.

Kibir, hep ben demektir.

Her yerde zenginler ve fakirler arasında kavga vardır…

Şu ölümlü dünyada hiçbir şey sabit değildir, sadece iklimlere göre değişim gösteren uzlaşmalar vardır. Kendini tüm toplumsal kalıpların içine atmak zorunda kalmış biri için, uzlaşmalar ve ahlaki yaklaşımlar değersiz sözlerden başka bir şey değildir. Bize sadece doğanıın içimize yerleştirmiş olduğu tek bir hakiki his kalır: Kendimizi koruma içgüdüsü. Sizlerin Avrupa toplumunuzda bu içgüdü, kişisel çıkar adını alır.

Avrupa’nın hayranlık duyduğu şeyi, Asya cezalandırır.

Ona bir hastaya acır gibi acımıştım.

&‘Bir Tanrı’nın olduğunu biliyor mu, duygu denen şeyden haberi var mı?…’

Kimin zaman kendime onun hangi cinsten olduğunu sordum. Eğer tefeciler ona benziyorlarsa, sanırım hepsi cinsiyetsiz olmalı.

Sarıya çalan alnındaki çizgilerde, korkunç olayların, ani korkuların, beklenmedik rastlantıların, romanlara özgü aksiliklerin, sonsuz sevinçlerin sırları gizliydi: Katlanılan açlık, ayaklar altına alınmış sevgi, zarar gören, yitirilen, yeniden kavuşulan talih, defalarca tehlikeye düşmüş, ama belki de acil gerekliliği acımasızlığını affettiren kararlar sayesinde kurtulmuş bir hayat.

Şaşırmış gibi yaparak, &‘Bu bana ait değil,’ dedi. &‘Ben ve altın ha! Zengin olsaydım, böyle mi yaşardım?’

Serveti kuşkusuz bankanın mahzenlerinde duruyordu.

Evi de kendisine benzerdi.

O kadar kasvetliydi ki, bir çocuğunun neşesini daha komşumun evine girmeden merdivenlerde yok edebilirdi.

Evet, ama ya şimdiden zengin olsaydı?" "Zengin olsaydı," dedi Camille kızararak ve kadril dansı yapanları göstererek ekledi: "Buradaki genç kızlar onu ağızlarından düşürmezlerdi."

Dinleyin evladım, eğer benim şefkatime güven duyuyorsanız, hayatta sizi yönlendirmesine izin verin. On yedi yaşındayken insan ne geleceği, ne geçmişi ne de bir takım toplumsal görüşleri değerlendirebilir.

… sanırım kendi edebiyat yolunda bulan yalnız ikimiz olduk!

Həyatda ən yaxşı müəllim – bədbəxtlikdir. Başımıza gələn bədbəxtliklər bizə həyatda doğru yolu tapmağa kömək edir. Qoy o, bədbəxtlik dənizində hələ bir az da üzsün. Üzməyi yaxşıca öyrənəndən sonra isə biz ona möhkəm bir gəmi verərik..

Qəribə bir baxış və səslə:
– Oraya girməyin! – dedi. – Anam orada ibadət edir.
Qobsek istehza ilə gülümsündü…

Həyat bəzən insanı öz vədlərini pozmağa məcbur edir…

– Siz əzab çəkirsinizmi? – deyə soruşdu
Qraf isə vahiməli təbəssümlə:
– Yox, – deyə cavab verdi. – Hər şey burada – qəlbimdə baş verir.

Doğrudan da, əgər ölüm yatağında olan insanın əhatəsindəki adamların ürəyindən keçənləri oxumaq mümkün olsaydı, onların qəlbində necə dəhşətli məqsədlərin gizləndiyini görmək olardı. Həyatdakı bütün fitnələrin, xəyanətlərin, çirkli məqsədlərin və planların səbəbi puldur. Bütün hiyləgərliklər, pisliklər pul naminə işə düşür…

Xəstələrin belə qəribə işləri olur. Onlar özlərini uşaq kimi aparırlar; nə istədiklərini heç özləri də bilmirlər.
– Bəlkə, əksinədir, – mən dedim, – onlar balaca uşaqlar kimi nə istədiklərini çox yaxşı bilirlər?

Qadının üzünə diqqətlə baxdıqda mənə elə gəldi ki, onun sifəti maska altında gizlənib. Özü də bu maskanı yırtmaq elə də asan deyil. Belə maskalar sayəsində qadınlar özlərinin əsl niyyətlərini yaxşıca gizlədə bilirlər..

Həyat sirlərlə doludur, gənc dostum, bu sirlərə bələd olmaq isə müşkül işdir. Onun səni nə zaman nə ilə sınağa çəkəcəyini təxmin edə bilməzsən. İnsan yalnız başına gələn müsibətlərdən sonra həyatı dərindən dərk edir. Bu müsibətlər adamın əsəb sistemini möhkəmləndirir, iradəsini qüvvətləndirir. Yalnız həyatın çətinliklərində bişmiş adamlar Livanda bitən məşhur sidr ağacları kimi uzun müddət yaşaya bilir. Bizim qraf isə, görünür, indiyədək heç bir ağır sınaqdan keçməyib, ona görə də üzləşdiyi ilk müsibətdəcə əsəbləri korlandı, iradəsi qırıldı…

Bu prinsipə görə, pul elə şeydir ki, onu əldə etmək uğrunda istənilən addımı ata bilərsən və qətiyyən vicdan əzabı çəkməzsən. Onun fikrincə, əsl kapitalist elə bir adamdır ki, yaxşı qazanc üçün istənilən addımı atmağa hazırdır..

– Mənə elə gəlir ki, – dedi, – o çox namuslu adamdır, ancaq elə bir o qədər də axmaqdır. Qrafinyanı çox sevdiyi üçün onun başına açdığı oyunları görməyəcək qədər axmaqdır" desəniz, daha yaxşı olardı, – mən dilləndim

– Əgər bu barədə kiməsə bir kəlmə desəniz, ya sizin qanınız axmalı olacaq, ya da mənim.
Qobsek tapançaları əlində sıxaraq:
– Razıyıq! – deyə cavab verdi. – Amma, mənim əzizim, adamın gərək qanı olsun ki, onu axıda da bilsin. Sənin damarlarından axan qan deyil, Çirkabdır…

Əgər mənim kimi israfçılar olmasaydı, siz nə edərdiniz? Onları sizdən borc almağa məhkum edən elə bədxərclikləri deyilmi? Unutmayın: israfçılarla sələmçilər ruhla bədən kimidirlər. Onları bir-birindən ayırmaq olmaz…

Yadınızda saxlayın: 30 yaşına qədər insanın dürüstlüyü və istedadı ona borc vermək üçün zəmanət rolunu oynaya bilər. Bu yaşı keçdikdən sonra isə o artıq öz etibarını itirir…

Doğrudanmı, bu dünyada hər şeyi həll edə bilən yeganə güc puldur?

İnsanların həyatını yaxından, olduğu kimi seyr etmək, boyasız-bəzəksiz şəkildə görmək, onların qəlbinin dərinliklərinə baş vurmaq heç də boş bir iş deyil. Ətrafımızda səhnələri, rolları daim dəyişən bir tamaşa oynanılır: bir gün sevinc, bir gün kədər… Bir gün sevgi, o biri gün nifrət… Bir gün intihara gətirib çıxaran yoxsulluq, növbəti gün ehtişamlı ziyafətlər, təmtəraqlı əyləncələr…

Mən müştərilərimlə bağlı dəfələrlə buna bənzər hadisənin şahidi olmuşdum. Onlardan neçəsi öz yaxşı niyyətinin, xeyirxahlığının, sadəlövhlüyünün qurbanına çevrilmişdi; məndən borc götürdükləri pul qohumlarının, dostlarının fırıldağı nəticəsində əllərindən çıxmış, həyatları zəhərə dönmüşdü…

Sifət cizgilərindən ismətli qız olduğunu asanlıqla oxumaq olardı. Onun yanında özümü anidən məsumluq və səmimiyyətlə dolu aləmdə hiss etdim, dərin və rahat bir nəfəs aldım..

Güç ve zevk sizin toplum düzeninizi özetleyen şeyler değil mi?

İyilik, onu yapana zarar vermediği zamanlar, kendisine iyilik edilen kimseyi öldürür.

Kralın bile bana borcu olsaydı, ödemeseydi, onu sıradan bir borçludan daha çabuk mahkemeye verirdim.

Zenginler, mallarını mülklerini sağlama bağlamak için mahkemeler, yargıçlar, giyotinler bulmuşlar.