Qabusnamə Kitap Alıntıları – Keykavus

Eger bir gun gelmemisem goruse,
Ey munisim,yuz defe ah etmisem.
İlk gunahi Adem etmis bagisla,
Men adamam men de gunah etmisem.

Ey senem,esqini atdim qelbimden,
Dag boyda qemini çol etdim hemen.
Men bu gun demirem,ne edeceyem ,
Sabah deyeceyem: Bax,etmisem men .

Kimde heyat ola,hem natiq ola,
Gerekdir o,Ezra,ya Vamiq ola.
Eger ikiuzlu deyilse insan
Mutleq gerek seve,ya asiq ola!

Bu esqdir,incelik,letiflik ister,
Her yerde ozu tek zeriflik ister.

Teklik pis yoldasdan yaxsidir

Yasla olsa idi olum,her zaman
Qocalar olerdi,olmezdi cavan!

Cavanliq da deliliyin bir novudur,ona gore cavana deliqanli deyirler

En alcaq adam odur ki,birinin ehtiyaci ona duse,imkani ola,lakin komek etmeye

Edaletli ol ki,edalet mehkemesine isin dusmesin

Aldanmaq istemirsense,gorulmemis isi gorulmus hesab etme

İstemirsen ki,sene divane desinler,tapilmayan seyi axtarma

Ne ucun o adama dost deyesen ki,o senin dusmenlerinle dostluq edir?

Heyatdan ders ala bilmeyen adama hec kes ders vermemelidir,cunki emeyi hedere geder

Sene pis deyeni onu sene xeber getirenden daha tez bagisla!

İnsanlar bir defe pesman olduqlari islerden ne ucun bir de pesman olsunlar?

Elmi olub agli olmayan adama elm eziyyet verer

Peyğember əleyhissəlam (s) demisken: Allahin nemetleri haqqinda fikirlesin,zati haqqinda fikirlesmeyin .

Ey oğul,bil ve agah ol ki,dunyada olan,olmayan ve ola bilen her ne varsa,hamisini olduğu kimi adam derk ede biler,yalniz o boyuk Yaradandan basqa.

Hüsrev devrinde, Bozorgmehr’in vezirliği sırasında Rum diyarından bir elçi geldi. ( ) Hükümdar, böyle bilge bir veziri olduğu için övünmek istedi ve elçinin bulunduğu ortamda vezirine:Sen âlemdeki her şeyi bilir misin? diye sordu. Bozorgmehr: Hayır padişahım, diye cevap verdi. Hüsrev bu cevaptan hiddetlendi ve elçiden utandı. Öyleyse her şeyi kim bilir? diye tekrar sorunca, Bozorgmehr şöyle dedi: Bütün ilimler, bütün insanların bir araya gelmesiyle elde edilir ve bütün insanlar henüz doğmadı. Çünkü cihan sürekli doğum halindedir.
Öyleyse sen, kendini en âlim kimselerden sayma. Kendini cahil gördüğünde, asıl o zaman âlim olursun.

Söz insana perdedir, ne zaman konuşursa perde yırtılır, içindeki aşikâr olur: Kişi midir, yoksa değil mi?

Eğer yüreğine merhemle iyileştirilmesi mümkün olmayan bir yara açılmasını istemiyorsan, cahillerle söyleşme.

Cahil Övgüsü
Beni bir cahil kişi övüyor. Bana bundan beter horluk ne olabilir? Ben nasıl bir iş işlemiş olayım ki cahil bir kişi beğenmiş olsun?
Şimdi malûm oldu ki ben henüz cahilmişim, cahillerin beğeneceği işi işledim. Çünkü bir cahili ancak bir başka cahil över.

Eğer yüreğine merhemle iyileştirilmesi mümkün olmayan bir yara açılmasını istemiyorsan, cahillerle söyleşme.

Kisi olana sözünün doğruluğla tanımaktan daha büyük şeref yoktur.

Şöyle ki,eğer hayâdan sana yarar olduğunu görürsen utanmak vaciptir.Yok,eğer zararının dokunacağını görürsen utanma.

Bir de öfkelenenlerden olma.Nitekim ‘Ahmak kişiye verilecek cevap susmaktır.’derler.

Allah, kudretiyle yüzüğünün taşındaki nakşın kemalini insanin vücudunda nakşetti ki,insan her an o nakşı görsün ve nakkaşı bilsin.’Bu nasıl bir nakıştır?’ de,ama’O nakkaş nasıl bir nakkaştır?’deme.

Bir cahili ancak bir başka cahil över.

Sıradan kişilerin katında övülen, ileri gelenlere maskara olur.

Her sevincin kaygısı, her kaygının da bir sevinci vardır.

Çorak yerde tohum nasıl boşa giderse nankör kişide de iyilik öyle boşa gider.

Yaşadığı sürece zaman, insanın ayak bağıdır. Öyleyse gafil olma, bu bağ her zaman bağlı kalmayacak.

Çorak yere tohum ekme ve ağaç dikme. Çünkü ürün vermez.Yani nankör kişiye iyilik etme. Çorak yerde tohum nasıl boşa giderse, nankör kişide de iyilik öyle boşa gider.

Böyüklük mərifət və bilikdədir, haralı və kimlərdən olmaqda deyildir.

* Nankörlere, iyilik eden ahmaktır.
*Halk arasında her kimin dili tatlı olursa dostlarıda çok olur.
*Esas olan sözü yerinde söyleyebilmektir. Yerinde söylenmeyen söz, velev ki tatlı dahi olsa, acı ve çirkin görünür.
*Kalabalık arasında kimseyi öğütleme.
*İyiliğe ve kötülüğe hemen sevinme ve üzülme, çünkü akıllı kişiler, olur olmaz şey için kendilerinden geçmezler ve değme yel ile sarsılmazlar.
*Halkın adını, şanını, malını ve mülkünü gözetleme. Bilgisini ve hünerini gözle.
*Sıradan kişilerin katında övülen, ileri gelenlere maskara olur.
*Âlemde olan bütün hünerleri öğrendim deme. Böyle demek bilgisizliğin ta kendisidir.
*Bilginle gururlanma, ne zaman sana bir işi düşse, akıllı bir kişiye danışmadıkça o işi işleme. İki gözle görmek bir gözle görmekten daha iyidir.

Eğer yüreğine merhemle iyileştirilmesi mümkün olmayan bir yara açılmasını istemiyorsan, cahillerle söyleşme.

Eğer yüreğine merhemle iyileştirilmesi mümkün olmayan bir yara açılmasını istemiyorsan, cahillerle söyleşme.

Hangi işi yaparsan tembel davranma. Tembellikten utan. Tembellik bahtsızlığın başıdır. Her işe emek ver. Emek verilen işin sonu tembellikten iyi olur. Çünkü emek vermekle elde edilen ne kadar çok olursa, tembellikte o kadar eksilir. Yazık değil mi, bir anlık emek yüzünden elde edilecek şeyi tembellik yüzünden yitiresin.

Öyleyse geri durmak akıllıca bir işi değildir: yoksa muhtaç olarak yaşarsın. Bilmiş ol ki, muhtaç olduktan sonra, ”Ah n’olaydı emek çekseydim, tembellik etmeseydim ” deyip pişman olmanın yararı olmayacaktır. kusursuz dost arama.

İnsanlar çox sevdikləri haqqında çox danışmağı sevərlər.

Həyatı arzu etdiyi kimi keçməyən adam nə üçün özünü diri hesab edir?

“Ey oğul!
“Bilmiş ol ki; hüner, cevherden (servetten) yeğdir. Öyleyse, cevher arttırma; hüner arttırmaya çalış! Çünkü hünersiz kişinin kimseye, belki kendisine de yararı dokunmaz.
Çalış ki, eğer soydan gelme cevherin yoksa, sonradan elde edilmiş hünerin olsun.”

Ey oğul, bil ki, böyük Yaradan bu dünyanı məqsədlə yaratmış, hədərə yaratmamışdır, onu ədalət və hikmət əsasında qurmuşdur, çünki o, varlığın yoxluqdan, xeyrin şərdən, bolluğun qıtlıqdan, gözəlliyin eybəcərlikdən daha yaxşı olduğunu bilirdi.

Deyiblər ki: adamlar içərisində nəsihət məzəmmətə bərabərdir .

Ümumiyyətlə, qeyd etmək lazımdır ki, IX-XII əsrlərdə Şərq ölkələrində dövlətin hansı qəbilə və hansı tayfa əlində, xilafət və ya yerli feodallar əlində toplanmasından asılı olmayaraq, ölkənin ağıllı və müdrik alimləri hakimiyyət mərkəzini həm də mədəniyyət mərkəzinə çevirməyə çalışır, bu vasitə ilə həm qılıncın şöhrətini artırmaq, həm elmin hörmətini qaldırmaq, həm fanatizmə qarşı mübarizə aparmaq, həm müxtəlif xalqların hüququnu müdafiə etmək, bir sözlə, həm hakim təbəqəni tərifləmək, həm də ifşa edib pisləmək kimi bir-birinə zidd olan iki məqsəd üçün istifadə edirdilər. Ona görə bu əsrlərdə alim və şairlərin saraya toplanması təsadüfi və təəccüblü deyildi.

Ey oğul eğer kızın olursa onu namuslu bir süt nineye emanet et ve büyüyünceye kadar iyi bak. Büyüdüğü zaman onu bir muallime ver, Kur’an okumak, namaz kılmak, oruç tutmak gibi bilinmesi gerekenleri, farzdan ve sünnetten öğretsin. Ama yazıcılık öğretmesin ki maksudunu kime isterse kendi yazısıyla anlatmasın. İyice büyüyünce onu hemen kocaya vermeye çalış. Kızın olmaması yeğdir, ama olunca ya erde gerek ya yerde, demişlerdir. Nitekim şeriat beyi Muhammed Mustafa buyurur ki, defnü’l-benati mine’l-mekrümati, yani kız evlatları gömmek, ya er koynunda ya da yer koynunda, hürmetli işlerden birisidir. Ama kızın evinde olduğuna göre ondan şefkat nazarını eksik etme. Çünkü kız evlât babasının ve anasının esiri olur. Erkek evlât gibi olmaz

Əgər sən nadana qəlbinin gözü ilə baxıb, ağlının nəzəri ilə diqqət yetirsən onun xoşa gəlməz hərəkətlərini görərsən və bilərsən ki, nələri etmək lazım deyildir. İskəndər demişdir: Mən xeyri yalnız dostlardan deyil, düşmənlərdən də götürürəm. Məndən çirkin bir xəta baş verdikdə, dostlar dpstluq xatirinə onu ört-basdır edirlər ki, mən bilməyim, düşmənlər isə əksinə, düşmənçilik üzündən açıb deyirlər, mən də ondan xəbərdar olub, həmin pis işi bir daha təkrar etmirəm. Deməli mən bu xeyri dostdan deyil, düşməndən görmüş oluram .

Birinə kömək edib ona hörmət qazandırmaq istəyirsənsə, bunu vəzifəyə gətirmədən də var-dövlət və ad verməklə etmək olar. Ona layiq olmadığı işi verib öz nadanlığını büruzə verməkdənsə, belə etmək daha yaxşıdır.

Ürəyə hökm etmək çətin işdir.

Kimin təbiəti zərif olmasa, o, aşiq də ola bilməz. Eşq təbiətin zərifliyindən doğur. Zəriflikdən doğan hər şey isə, şübhəsiz, zərif olar. Odur ki, deyiblər: Təbiət zərif olduqda, məlum şeydir ki, o, zərif təbiətə qoşulmağa meyl göstərəcəkdir .

Ədalətli ol ki, ədalət məhkəməsinə işin düşməsin.

Bacardıqca söz deyib, söz eşitməkdən çəkinmə. Çünki insanlar söz eşitmək vasitəsi ilə söz deməyi bacaran olarlar.

Əgər günahsız olaraq biri səni incitsə, sən çalış onu incitmə, çünki özgəni incitməmək insanlığın bir hissəsidir.

Pis adətlərdən qaç və ziyankar olma. Ziyankarlığın səmərəsi məhrumiyyət, məhrumiyyətin meyvəsi ehtiyac, ehtiyacın bəhrəsi alçalmaq olar.

Ümidsizlik baş verdikdə ümidini itirmə, çünki ümidsizlik ümidlə, ümid ümidsizliklə bağlıdır.

Qəm və sevincini yalnız o adama de ki, qəminə qəmlənib, şadlığına şadlansın. Qəm və şadlığını adamlar içində büruzə vermə, hər yaxşı və pis şey üçün tez şadlanıb, tez kədərlənmə. Belə iş uşaqlara yaraşar. Çalış hər xırda şey üstündə özündən çıxma. Böyük adamlar hər doğru və yalan üstündə öz yerlərindən oynamazlar.

Əbədilik müvəqqətilikdən üstündür. Əbədiliyi isə yalnız bu dünyada qazanmaq olar.

Padişah çocukları doğar doğmaz siyaset ilminin elinden tutup gelir..

Diş arasından çıkan et ile karın doğmaz..

Latife etmek, şerrin kılavuzu dur

Nitekim Aristo der ki, ‘Delilik türlü türlü olur. Bir türlüsü de gençliktir.’ Ama sen sen ol, cahil gençlerden olma. Ömrünün lezzetini de gençlik çağında al.

çünkü bir cahili ancak bir başka cahil över.

sıradan kişilerin katında övülen, ileri gelenlere maskara olur.

Lakin iyiliğe yarayan şeylerden utanmak iyi değildir, utanma. Çünkü kişinin utanması yüzünden nice amaçlardan geri kaldığı çok olur.

Çünkü her sevincin kaygısı, her kaygının da bir sevinci vardır.

Benden çevirme yüzünü bir kez günah için
Adem günah etti ben adem değil miyim?

Eğer yüreğine merhemle iyileştirilmesi mümkün olmayan bir yara açılmasını istemiyorsan, cahillerle söyleşme

Ey oğul!
İsraf ihtiyaca değil, boşa harcanan şeydir.
İsraf yalnız parada değil; sözde, sohbette, yemekte, her işte kötüdür.
İsraf teni eritir, canı daraltır ve diri insanı öldürür.
Kandilin yağı ölçülü olursa idareli yanar, çok konursa alev fitile boğulur ve söner.”

Ne kadar tatlı söylersen söyle, yersiz söz söyleme! Yerinde söylenmeyen söz tatlı ve güzel de olsa acı ve çirkin görünür.

Dostsuz olma. Her kim dostlarının işiyle ilgilenirse, dostları da onun işiyle ilgilenirler. Eğer o ilgilenmezse dostlar da ilgilenmezler. Öyleyse dostunun işini düşünüp ilgilenmeyen kişiye hiç kimse dost olmaz. Her an bir dost edinmeyi âdet haline getir, tâ ki dostların çok olsun. Çünkü çok dost arasında kişinin birçok ayıpları örtülür ve çok hüneri açılır. Bundan dolayı kişinin dostunun çok olması gerekir. Ama yeni dost tutunca eski dostlarından da yüzünü çevirme.

Kusursuz dost arama.

Ey oğul!

Bilgisiz kişiyi, marifetsiz insanı, insan yerine sayma, bilgisiz ve marifetsiz kişiyle arkadaş olup birlikte oturma, hele kendini âlim sayan bilgisiz cahil ile Bilgisizlikle ve cahille sohbet etme, iyi kişilerle sohbet et. Çünkü, iyilerin sohbeti yüzünden senin de adın iyi olur.

Görmez misin ki, şırlağan bir yağdır, aslı susamdır, ne zaman gülle hem sohbet olur, artık ona susam yağı ya da şırlağan demezler, gül yağı derler, eğer menekşeyle hem sohbet olursa menekşe yağıdır derler.

O iyi adlıların sohbetlerinin bereketi yüzünden, kırk gün onlarla düşüp kalkınca, susam ve şırlağan adı unutuldu, gül ve menekşe adı anıldı. Onun için Peygamberimiz buyurur: Her kim bir kavimle kırk gün düşüp kalkarsa onlardan olur.

Kendi bildiğine gitme.