Friedrich Nietzsche kimdir? İşte Friedrich Nietzsche hayatı…
Friedrich Nietzsche Hayatı
Friedrich Wilhelm Nietzsche 15 Ekim 1844 – 25 Ağustos 1900), Alman filolog, filozof, kültür eleştirmeni, şair ve besteci. Din, ahlâk, modern kültür, felsefe ve bilim üzerine metafor, ironi ve aforizma dolu bir üslupla eleştirel yazılar yazmıştır. Nietzsche’nin kilit fikirlerini Apollon-Dionysos ikiliği, Perspektivizm, Güç İstenci, “Tanrı’nın ölümü”, Üstinsan ve bengi dönüş oluşturur. Felsefesinin merkezini oluşturan şey, kişinin coşkun enerjisini sömüren her türlü öğretinin, toplumsal olarak ne kadar geçerli olursa olsun sorgulanarak “hayatın olumlanması”dır.[4] Hakikatin değeri ve nesnelliği üzerine yürüttüğü kökten sorgulaması, geniş çaplı yorumların odağını oluşturur ve etkisi özellikle kıta felsefesi geleneğinde varoluşçuluk, postmodernizm ve postyapısalcılık da dâhil olmak üzere devam etmektedir.
Nietzsche, kariyerine felsefeye dönmeden önce klasik filolog (Yunan ve Roma metin eleştirmeni) olarak başladı. 1869 yılında yirmi dört yaşındayken Basel Üniversitesinde klasik filoloji kürsüsüne, bu yeri alan en genç kişi olarak atandı. 1879 yazında, hayatının büyük bölümünde kendisine dert olacak olan sağlık sorunları yüzünden istifa etti.[5] 1889’da kırk dört yaşında zihinsel yetilerinin tamamının kaybıyla sonuçlanan bir çöküş yaşadı. Çöküşü sonraları, üçüncü devre sifilis hastalığının yol açtığı, nadir görülen bir genel pareziye yoruldu; fakat bu teşhiste soru işaretleri vardı.[6] Nietzsche, kalan yıllarını 1897’de ölümüne kadar annesinin, 1900’de kendi ölümüne kadar kız kardeşi Elisabeth Förster-Nietzsche’nin bakımında geçirdi.
Bakıcısı olarak kız kardeşi, Nietzsche’nin el yazmalarının idareciliğini ve editörlüğünü üstlendi. Förster-Nietzsche, tanınmış bir Alman milliyetçisi ve antisemitist olan Bernhard Förster ile evliydi ve Nietzsche’nin yayımlanmamış yazılarını, kocasının ideolojisine uyarlamak üzere, Nietzsche’nin belirttiği, antisemitizm ile milliyetçiliğe sert ve bariz biçimde karşı çıktığı görüşlerine genellikle ters düşecek biçimde yeniden düzenledi. Förster-Nietzsche’nin yaptığı değişiklikler sebebiyle Nietzsche’nin adı, sonraları yirminci yüzyıl bilim insanları Nietzsche’nin fikirlerinin yanlış yorumlanmasına karşı harekete geçmiş olsalar da, Alman militarizmi ve Nazizm ile birlikte anılır olmuştur.
“Tanrı öldü” (Almanca: Bu ses hakkında”Gott ist tot” (yardım·bilgi); ya da tanrının ölümü), Alman filozof Friedrich Nietzsche’nin yaygın olarak alıntısı yapılmış bir sözüdür. İlk kez 1882’de Şen Bilim’de (Almanca: Die fröhlinche Wissenschaft) 108. (Yeni Çabalar), 125. (Deli) ve üçüncü olarak 343. (Keyifliliğimizin Anlamı) kısımlarında ortaya çıkar. Ayrıca Nietzsche’nin 1883 yılındaki, deyişin yayılmasına en büyük katkıyı sağlamış olan eseri Böyle Buyurdu Zerdüşt’te de görülür. Düşünce, Deli’de şöyle ifade edilmiştir:
“Tanrı öldü. Tanrıdan geriye bir ölü kaldı. Ve onu öldüren biziz. Hâlâ gölgesi beliriyor uzaklarda. Kendimizi nasıl avutacağız, biz katillerin katilleri? Neydi bıçaklarımızın altında ölümüne kan döken, dünyanın sahip olmuş olduğu bu en kutsal ve en kudretli şey; bu kanı kim silecek üzerimizden? Hangi su var bizi temizleyecek? Hangi teselli şölenlerini, hangi kutsal oyunları icat etmek zorunda kalacağız? Fazla büyük değil mi bize bu davanın yüceliği? Buna layık olmak için birer tanrıya dönüşmeli değil miyiz?”[84]
–Nietzsche, Şen Bilim, Kısım 125, İngilizce: Walter Kaufmann
8 Nisan 1966 tarihli Time dergisi, kapağında “Tanrı Öldü mü?” sorusunu sordu ve eşlik eden makalede de o zaman için Amerika’da yükselmekte olan ateizme değiniliyordu.[85] O zamanlar Amerikan teolojisinde “tanrının ölümü” adında bir akım doğuyordu.[86] Tanrının ölümü akımı kimi zaman teknik olarak, Yunanca theos (tanrı) ve thanatos (ölüm) sözcüklerinden türemiş olan “theothanatology” olarak adlandırılıyordu.
Friedrich Nietzsche Eserleri
Ana madde: Friedrich Nietzsche kaynak dizini
Ayrıca bakınız: Friedrich Nietzsche hakkında yazılan eserler listesi
Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik Tragedyanın Doğuşu (1872)
Über Wahrheit und Lüge im außermoralischen Sinn Ahlâksal Olmayan Duygulardaki Gerçekler ve Yalanlar Üzerine (1873) yayımlanmamış
Die Philosophie im tragischen Zeitalter der Griechen Yunanların Trajik Çağında Felsefe (1873) yayımlanmamış
Unzeitgemässe Betrachtungen Zamansız Düşünceler (1873-1876)
Menschliches, Allzumenschliches İnsanca, Pek İnsanca (1878-1879)
Morgenröte. Gedanken über die moralischen Vorurteile Tan Kızıllığı (1881)
Idyllen aus Messina Messina’dan İdiller (1882)
Die fröhliche Wissenschaft Şen Bilim (1882-1887)
Also sprach Zarathustra Böyle Buyurdu Zerdüşt (1883-1885)
Jenseits von Gut und Böse İyinin ve Kötünün Ötesinde (1886)
Zur Genealogie der Moral Ahlâkın Soykütüğü Üzerine (1887)
Der Fall Wagner Wagner Olayı (1888)
Götzen-Dämmerung, oder, Wie man mit dem Hammer philosophiert Putların Alacakaranlığı (1888)
Dionysos-Dithyramben (1888)
Der Antichrist (1888)
Ecce Homo (1888)
Nietzsche Wagner’e Karşı (1888)
‘ ’ Putların Alacakaranlığı ya da Çekiçle Nasıl Felsefe Yapılır ‘ ’ (1889)
Der Wille zur Macht Güç İstenci (el yazması)(1901) ölümünden sonra yayımlanmış
Kaynak: Vikipedi