Din Nedir? Kitap Alıntıları – Lev Tolstoy

“İnsanların çoğu onu yapıyor diye yanlış, yanlış olmaktan çıkmaz.”

Xalqın böyük çoxluğu, ən çox da qadınlar, 600 il bundan öncə necə mövhumatçı idisə, indi də eləcə qalmaqdadır.

Bütün bunlar bizə əhəmiyyətsiz görünür, ancaq bizim aramızda baş verən İlahi qanunun uşaqlara öyrədilməsi hadisəsi təsəvvür edilə bilən ən qatı cinayətdir. İşgəncələr, qəttlər, uşaqların cinsi zorakılığa məruz qalması belə, bu cinayətlə müqayisə edilə bilməz.

Din insanın ayrıca bir fərd olaraq sonsuz dünyaya və onun yaranışına olan bəlli münasibətindən ibarətdir. Mənəviyyat isə, bu münasibətdən nəticə olaraq çıxır və insanın gündəlik həyatına rəhbərlik edir.

Mənəviyyatı dindən ayırmaq cəhdi uşaqların bəyəndiyi: bitkiləri kökündən qoparıb öz istədikləri yerdə bəsləmək istəyinə bənzəyir, ancaq kökündən ayrılmış bu bitki necə, uşağın arzusunun əksinə olaraq quruyub məhv olursa, dindən ayrı salınmış mənəviyyat da eynilə onun üçün bəslənən ümidləri doğrulda bilmir. Əsl bitki kökləri olmadan yaşaya bilmədiyi kimi, mənəviyyat da öz kökü ilə dinə bağlı olmadan mövcud ola bilməz.

İnsanların cogu onu yapıyor diye yanlış, yanlış olmaktan çıkmaz.

İnsanların cogu onu yapıyor diye yanlış, yanlış olmaktan çıkmaz

Həyatın mənası sənin şəxsi həzzindən ibarətdir.

Ancak, bütün hakikatinizle ve bütün kalbinizle ‘Rabbim, Allahım, bana nasıl dilersen öyle muamele et’ diyebildiğiniz zaman kölelikten kurtulup tam anlamıyla hür olabilirsiniz.
Hür bir adam, engelle karşılaşmaksızın efendilik edebildiklerinin efendisidir. Ve hiçbir engelle karşılaş­madan efendilik etme hürriyetimizin olduğu yegâne şey, kendimizdir.
O yüzden, kendisini değil de başka­larını kontrol etmeyi isteyen bir kişi görürseniz, bilin ki o hür değildir:
O, insanlara hükmetme tutkusunun kölesi olmuştur. (Epictetus)

Din, birdəfəlik və daimi müəyyən olunmuş, haçansa fövqəladə hadisələr vasitəs ilə insanlara verilmiş, bəlli duaları və ayinləri zəruri edən bir inanc deyil; habelə, alimlərin düşündüyü kimi, keçmiş insanların xurafatının bu günə gəlib çatmış və indi heç bir dəyəri olmayan qalıqları da deyil; din, şüur ilə çağdaş biliklərin qarşılıqlı anlaşmasına əsaslanmaqla, insanın əbədi həyatla və insanlığı onun üçün müəyyən olunmuş məqsədlərə doğru aparan, yeganə hərəkətverici güc olan Tanrı ilə, öz münasibətlərini qurması deməkdir.

İnsanlar karanlığı ışıktan daha çok sevdiler çünkü işleri kötüydü. Çünkü her kötülük işleyen ışıktan nefret eder ve işleri ayıplanmasın diye ışığa gelmez.

Din çağını doldurdu, bilimden gayrısına iman etmek cehalettir. İhtiyaç duyduğumuz her şeyi bilimde buluyoruz. Önderlik için sadece bilim yeter.

Tarix üzrə alim sayılan insanları da, ən başlıca suallarla bağlı susurlar və onlar da elə, bütün başqa bilik sahələrindəki araşdırıcılar sayağı, üzdə olan faktların sadalanmasına uyaraq, hadisələrin mahiyyətindən yan keçirlər. Tarixi biliklər üzrə başlıca sual belə qoyulmalıdır: əməkçi xalq, daha doğrusu, bütün insanlığın yüzdə doxsan doqquz hissəsi tarix boyunca necə yaşamışdır? Ancaq tarixçilikdə nəinki bu sual qoyulmur, hətta ona yaxın və oxşar olan suallar belə yoxdur, tarixlə bağlı olub dağ kimi qalanan kitablarda isə təxminən belə bilgilər verilir: XI Lüdovikin qarnı necə ağrıyırdı, ingilis kraliçası Yelizaveta, rus çarı IV İvan hansı yaramazlıqları eləmişdi, onların nazirləri kimlər idi, bu kralları, onların nazirlərini və məşuqələrini əyləndirmək üçün kimlər şeirlər və komediyalar yazırdı. Başqa bir bölük tarixçilər isə öz kitablarında hansı yerlərdə hansı xalqların yaşamasından, onların nə yeyib-içməsindən və nələrlə alver eləməsindən, hansı paltarları geyinməsindən, bir sözlə, xalqın həyatına təsir etməyən şeylərdən nə qədər desən belə bilgilər verir, ancaq bütün bunların yaranmasına gətirib çıxaran dinin rolunu görmək istəmirlər.

Pozğun insan dinə inanmırsa, o dəqiqə sevişməyin yaxşı bir iş olduğunu doğruldan müxtəlif yozumlar axtarıb tapmağa başlayır. Bununla da, çox mürəkkəb və hiyləgər, süni surətdə qurulmuş mühakimələr yaradır, ruhların qovuşması, gözəllik, sevginin azadlığı, habelə bunun kimi çoxlu şeylər düşünüb tapır və belə mühakimələrini artırdıqca şüurunu daha da çox dumanlandırır və doğru yolu tapmadan yaşamağa davam edir. Dinə inanmayan bütün davranış və düşüncələrində belə bir yanlışlığa qapılırlar. Onlar öz daxilində yaranmış ziddiyyətləri aydınlaşdıra bilmək, yoluna qoymaq üçün, çoxsaylı mürəkkəb, qarmaqarışıq və dərin olduğu qədər də süni olan mühakimələr yaradır, şüurlarını müxtəlif zir-zibillərlə doldurur, insanların diqqətini ən başlıca və mahiyyətcə önəmli olanlardan yayındırırlar və onlara aldandıqları yalanlarla yaşamaq imkanı yaradırlar, beləliklə də, bizim günlərin onlara inanmaqda olan çoxlu insanları yalanı doğrudan ayıra bilməyərək, onların uydurduqları yalanlara uyaraq, yaşamağa davam edirlər. İncildə deyilir: İnsanlar yamanlıqla dolu işləri sevdiklərindən qaranlığı aydınlıqdan daha çox sevdilər . Yamanlıq eləyənlər aydınlığı sevməzlər, aydınlıqda – gördükləri yamanlıqla dolu işlərin üstünün açılacağını bildiklərindən, ondan uzaq qaçarlar . Ona görə də bizim çağın insanları, dinin aradan qalxmasından yararlanaraq, özləri üçün ən amansız, heyvani, əxlaqsız olan bir yaşam seçdilər, bu yaşamın yamanlıqlarını ört-basdır edə bilmək üçün ağıllarını mürəkkəbliyə, bicliyə və avaralığa bulaşdırıb insanları anlaşılmaz, qarmaqarışıq, dolaşıq mühakimələrlə çaşdırmağa başladılar və nəticədə insanlar artıq yaxşılıqla yamanlığı, yalanla doğrunu bir-birindən ayırd etmək qabiliyyətini bütünlüklə itirdilər.

İnsanlar arasında bərabərsizlik olmayanda, onlar arasında didişmə də olmayacaq.

Toplumda ağalıq eləyən bu inanc aşılayanların isə adamların köləliyindən yararlanaraq öz həyatlarındakı boşluğu doldurmağa çalışır, özlərinin ağılsız və gen-bol dəbdəbələri içində əylənməklə ömür sürürlər. Bütün bu var-dövləti isə yalnız insanları köləlişdirməklə əldə eləyirlər; bu zənginliyin daha da artırılması isə insanların daha da artıq kölələşməyi ilə yarana bilir, axı yalnız aclıq və ehtiyac içində yaşayan insanlar onların özlərinə deyil, ağalarına gərək olan işlərə bütün ömürlərini sərf eləməklə razılaşa bilərlər.

Bugünkü dünyamızın insanları heç bir inancı olmadan yaşayırlar. İnsanların bir bölüyü (oxumuşlar, azlıqda olan varlılar) kilsənin insanlara aşıladığı korlanmış dini təlimin təsirindən qurtularaq, artıq heç nəyə inanmır, istənilən inancı ya qanmazlıq sayır, ya da kütləni itaətdə saxlamaq üçün gərəkli bir yaraq hesab eləyirlər. İnsanların yoxsulluq və savadsızlıq içərisində yaşayan böyük çoxluğu isə hipnoz altında yaşayır, onlara inanc adı ilə aşılanan dini təlimin gerçək inanc olduğunu düşünür. Öz əlində hipnoz eləmə vasitələrini saxlayan azlığın və hipnoz altında yaşayan çoxluğun toplusundan yaranan bu həyat isə, istər azlıqda qalaraq ağalıq eləyənlərin amansızlıq və əxlaqsızlığı ilə, istərsə də, çoxluqda olan zəhmətkeş kütlənin əzilməsi və başdan çıxarılması ilə çox qorxuncdur. Təsəvvür edin xalqın böyük çoxluğunu təşkil edənlər, onlara aşılanan bu uydurmalara inanır və bu yalanları onlara aşılayan, ancaq özləri heç nəyə inanmayan azlığa kölə sədaqəti ilə boyun əyir, onlara ağalıq eləyən bu yalançıların istəyinə uyğun davranırlar.

İnanc və din əslində bir anlayışı bildirir, onların arasında yalnız bu fərq vardır: din sözü ilə biz baş verən olayın qıraqdan görünüşünü ifadə eləyirik, inancla isə elə bu olayın insanın öz daxilində necə yaşadığını deyirik.

Bazen ne kadar iyi top sürersen sür, topu sadece kendinde tutmaktan zarar gelir.

Dinə ürəkdən inanan kimsə də, gözə görünməyənə inandığı və inancının qarşılığında mükafat alacağı üçün inancının tələblərinə uyğun yaşamağa çalışmır, o bu dünyada hansı yeri tutduğunu anladığı üçün bu durumuna uyğun hərəkət edir.

İnancın gözləntilərin gerçəkləşəcəyinə inam kimi yozulmasının yanlış olduğu öz-özlüyündə aydındır, inanc insanın daxili durumu ilə bağlıdır, gözləntilərin gerçəkləşməsi isə xarici aləmlə bağlı bir olaydır, eləcə də, inanc gözlə görünməyənə güvənmək kimi də yozula bilməz, axı, bəlli olduğu kimi, nəyəsə güvənmək onun doğulduğunun etibarlı şahidi olmasına bağlıdır; ona görə də, güvənməklə inanc mahiyyətcə büsbütün fərqli və başqa-başqa olan anlayışlardır. İnanc nə ümid, nə də güvəncdir, o ruhun xüsusi bir durumudur.

İnsanların çoğunluğu onu yapıyor diye yanlış, yanlış olmaktan çıkmaz

Başqa heç bir dində hansısa bakirə qadının Tanrını doğduğunu deyəcək qədər sayıqlamalar yoxdur və ya göylərin qapısının açılması, oradan səs eşidilməsi, İsa Məsihin göyə uçub öz Tanrı atasının sağ tərəfində oturması kimi uydurmalar da dini təlimlər arasında yalnız xristianlıqdadır. Ancaq bu deyilənlərin heç bir anlamı olmadığından, onlara inanmaq mümkün deyil. Ona görə də, bizim dünyada korlanmış xristian təliminə inanan insanlar əslində heç bir şeyə inanmırlar. Bizim çağın başlıca özəlliyi də elə budur.

Özünə doğma olan insanların səninlə necə davranmağını istəyirsənsə, özün də onlarla elə davranmalısan.

İnancınızda kimisə ata və müəllim adlandırmaqdan çəkinin.

On yaşındayken İstanbul’a ayak bastım. Ülkenin en büyük şehrindeyim ve danışacak, sığınacak kimsem yoktu. Başkasının kâbusu olur ama benim için ucu nereye gideceği bilinmeyen bir macera

İnsanların çoğunluğu onu yapıyor diye, yanlış, yanlış olmaktan çıkmaz.

İnsanın bir bütünlük kimi qavradığı və özünü də onun bir hissəsi saydığı bu dünya ilə qurduğu münasibətlər və onlara əsaslanaraq öz davranışını yönəltməsi din adlanmış və bu gün də belə adlanmaqdadır. Ona görə də, din şüurlu insanın və onun yaratdığı şüurlu insanlığın həyatında zəruri və ayrılmaz bir amil olmuşdur və bu həmişə də belə olaraq qalacaqdır.

Elmin məqsədi mövcud olanların hamısını araşdırmaqdırsa, onda o, hələ də öyrənməkdə olduğu şeylərlə bağlı yarımçıq biliklərinə arxalanaraq, insan həyatını yönəldən qərarlar çıxara bilməz.

Elm adlanan dəyər, təsadüfi, bir-birindən asılılığı olmayan bilikləri bir yerə toplayır, habelə, bu biliklər çox vaxt kimsəyə gərək olmamasından başqa da, nəinki danılmaz həqiqətlərdən ibarət olur, əksinə, elmin bilik dediyi bu şeylər, çox halda, dərin yanılmalardan başqa bir şey deyildir, çünki burada, çox tez-tez, bu gün doğru sayılanların sabah yanlış olduğu üzə çıxır və elm, arasıkəsilməz, öz doğru bildiklərini danmalı olur.

Bir çox insanın irəli sürdüyü, elmin dini əvəz edəcəyi fikri büsbütün əsassızdır, habelə, onların heç vaxt yanılmayan elmə əsaslanan baxışları eynilə, kilsənin heç vaxt yanılmadığını deyən ruhanilərin düşüncələrinə bənzəyir.

İndiyədək insanlığı irəli aparan iki hərəkətverici qüvvə olmuşdur, bunlar fiziki güc və dindən ibarət idi. İndi isə, onların ikisinin də yerini elm tutduğundan, insanlığı hərəkətə gətirən bu mühərriklər gərəksiz və artıq şeylərə çevrilmişdir.

Fəlsəfənin və elmin dini əvəzləyə bilməsi haqqında deyilənlər kökündən yanlış olan düşüncələrdir və din ümumbəşəri bir dəyər, insanın mənəvi tələbatı olmaqla daima yaşayacaqdır.

Bir kişinin dürüstlük düzeyi, onun manevi olgunluk düzeyinin işaretidir.

Din, insanla sonsuz yaşam ve Allah arasında, akla ve çağdaş bilgiye uygun olarak kurulan, insanlığı kaçınılmaz hedefine yönelten bir ilişkidir.

Roma, bütün dinlerle bağlarını koparınca dünyayı fethetti.

Köksüz bitki olmayacağı gibi, aslı din olmayan bir ahlak teorisi de kurulup uygulamaya konulamaz.

Hakikati söylemek kolay görünse de, onu yapmak için içte büyük bir kuvveti gerekir.Bir kişinin dürüstlük seviyesi, onun manevî tekâ­mül seviyesinin işaretidir.

Günümüzün okumuşlarının verdiği karara göre, din lüzumlu değil ve onun yerini bilim alacak veya aldı bile. Oysa, tıpkı geçmişte olduğu gibi, bugün de tek bir insan toplumu veya tek bir aklıbaşında kişi dahi dinsiz yaşamamıştır ve yaşayamaz da. (Aklıbaşında kişi diyorum, çünkü aklıbaşında olmayan bir kişi, tıpkı bir hayvan gibi, dinsiz yaşayabilir.)

Hayatımızda bize mürşidlik etmesi için sadece bilime ihtiyacımız var.

Şahsi çıkarnın peşinde koşanlar da aldatılmaktan ve aldanmaktan başka bir yapamazlar.

Ne yapmalıyız ? sorusuna artık doğrudan doğruya şöyle cevap verilmesi gerek : Başkalarının yaşamlarına dikkat etmeden , nasıl istersen öyle yaşa.

Bu nedenledir ki, “Hükümetsiz ve yetkesiz yaşam nasıl bir şey olurdu?” sorusuna verilecek yanıt, ancak şu olabilir: Hükümetin yol açtığı kötülüklerin hiçbiri asla olmazdı. Özel toprak mülkiyeti, gereksiz şeylere harcanan vergiler, ulusların bölünmesi, bazılarının diğerlerince köleleştirilmesi, ulusun en bereketli kaynaklarının savaş hazırlığına harcanıp savrulması, bombalardan ve darağaçlarından duyulan korku…Bunların hiçbiri olmazdı ve bazılarının anlamsız zevk ve eğlencesine karşılık, diğerlerinin daha da anlamsız yoksulluğu hiç olmazdı.

Gözlerini gerçeğe henüz açmamış biri, siyasi iktidara, yaşamın temel koşullarını oluşturan canlı bir bedenin organları gibi, çeşitli kutsal kurumlar gözüyle bakar…

İnsanların zulümden, kölelikten ve cehaletten kurtuluşu hükümet kararlarıyla, işçi sendikalarıyla veya dünya kongreleriyle değil, yönetimlerin en basitiyle gerçekleştirilecektir: Şiddete katılmaya çağrıldığında, kendi benliğindeki gerçek manevi beni tanıyıp hemcinslerine şaşkınlık içinde, “Peki ama bunu neden yapayım? sorusunu yönelten bireyler. İnsanlığa hizmet edecek olan ne hükümet kararları, ne incelikli ve zekice oluşturulmuş Sosyalist-Komünist sendika yapılanmaları ne de hakemlerdir. İnsanlığa hizmet, ancak ve ancak bu manevi farkındalığın genele yayılmasıyladır.

Ne yapmalıyız? Sorusuna artık direkt şöyle cevap verilmesi gerek; başkalarının yaşamlarına dikkat etmeden, nasıl istersen öyle yaşa.

“Günümüzün insanları, yaşamımızdaki saçmalık ve zulümleri, bir avuç kişinin gülünç zenginliğini ve çoğunluğun hüzün veren yoksulluğunu, silahları ve savaşları, bunların hiçbirini kimsenin görmediğine inanırlar ve böyle bir yaşamı sürdürmelerine hiçbir şey engel olamaz.”

“En büyük dikkati, kamu işlerimize göstermeliyiz. Kafalarımızı değiştirmeye, eski görüşlerimizi bırakıp yenilerini benimsemeye hazır olmalıyız. Önyargıları bir yana atıp, tamamen açık bir zihinle tartışmalıyız. Rüzgârın yönündeki değişikliklere aldırmadan, hep aynı yelkeni açan bir denizci, asla limanına ulaşamaz.” (Henry George)

Bin yıldır askerî cinayet içgüdüsü öyle titizlikle besleniyor ve özendiriliyor ki, insan beynine derin kökler saldı. Yine de bizimkinden daha iyi bir insanlığın, kendini bu korkunç suçtan kurtarabileceğini ummak gerekiyor. Ama bu üstün insanlık, bu denli gurur duyduğumuz sözde güzel uygarlığımız hakkında ne düşünecek acaba? Hem savaş düşkünü, hem dindar ve hem de ilkel Meksikalı eski kabilelerin yamyamlıkları hakkında biz ne düşünüyorsak, herhalde onu. (Letourneau)

Fakat yüzlerce, binlerce, diyelim ki yüz binlerce sıradan, güçsüz, dışlanmış insan; kalabalık, sırtını devlete dayayan ve her türlü güçlü şiddet silahıyla donanmış insanlara karşı ne yapabilir? Mücadele eşit olmadığı gibi, aynı zamanda olanaksız görünüyor ve bu mücadelenin sonucu, gecenin karanlığıyla şafağın aydınlığı arasındaki mücadelenin sonucu kadar kuşkusuzdur.

Günümüz dünyasının insanları,19. yüzyıl teknolojinin parlak, benzersiz ihtişamına ve büyük Başarılarına rağmen hayatlarından lezzet alamıyor.

İnsanlar nasıl kalpsiz yaşayamıyorsalar, din olmadan da akılcı bir hayat yaşayamazlar.

İnsanların çoğunluğu onu yapıyor diye yanlış,yanlış olmaktan çıkmaz.

Nasıl kitleler sahte bir dinin etkisi altındaysa,bu sözde aydınlanmış adamlar da sahte bir bilimin etkisi altındalar.

Kısacası, Hristiyan insanların sefaletinin ardındaki neden, insanların bilinçsiz imansızlığı ve sözde eğitimli insanların da imanı bilinçli biçimde yadsımasıdır.

“Gerçek din, insanla kuşatan sonsuz yaşam arasında ilişkinin kurulmasıdır ve insanın yaşamını bu sonsuzlukla birleştirerek ona hareketlerinde yol göstermektir.”

Zamanımızın bütün düşünen kişileri için, sadece Ruslar değil, dünyanın bütün Hristiyan ulusları için, şu gerçek açık olsa gerek: Yoksulların arttıkça artan sıkıntıları, zenginlerin debdebe içindeki yaşamları; devrimcilerin hükümetlere karşı, hükümetlerin devrimcilere karşı, köleleştirilmiş ulusların kendilerini ezenlere karşı, devletlerle devletlerin, Doğu ile Batı’nın mücadelesi; ahlaksızlığıyla halkın gücünü yutan, gittikçe hızlanan silahlanma yarışı Böyle bir yaşam süremez ve Hristiyan kavimler kendilerini değiştirmezse, bela daha da şiddetlenir.

“Ve yargı budur ki, dünyaya ışık geldi ve insanlar karanlığı ışıktan daha çok sevdiler; çünkü işleri kötüydü. Çünkü her kötülük işleyen, ışıktan nefret eder ve işleri yapılanmasın diye, ışığa gelmez. Fakat işleri Allah’ta işlediği gösterilsin diye, gerçeği yapan ışığa gelir.”

“Akla aykırı bir yaşamın getirdiği acılar, akla uygun yaşamın şart olduğu bilincine götürür.”

“Yaşamda var olan kötülüğün iyileştirilmesi, din adına söylenen yalanların kınanması ve her bir bireyin içinde, din gerçeğinin kurulmasıyla başlamalıdır.”

İnsanlık, ancak, kendisine egemen papazların hipnotik etkisinden, okumuşların onu yönelttiği yoldan kurtulduğunda yıkımdan kurtulabilir.

“Sana nasıl davranmalarını istiyorsan, başkalarına öyle davran.” kuralından çıkarılan gereklilikler -örneğin, hemcinslerini öldürme, sövme, zina etme, öç peşinde koşma, kardeşinin ihtiyaçlarını kendi isteklerinin doyumu için kullanma ve daha pek çoğu- vicdani kanısından çok, güvene dayanarak iman edenlerin şarap ve ekmek töreniyle resimlerin kutsallığına duyduğu inanç kadar güçlüce neden öğretilmesin, onun kadar uyulması zorunlu ve tartışmasız hâle neden gelmesin?

Akıl çoğu kez günahın kölesi olur ve onu meşrulaştır­maya çabalar.

Şiddete hiç ihtiyaç duymayacağınız bir hayat yaşamaya çalışın .

İyi kimselerin izzeti, başka insanların ağzında değil, kendi vicdanlarındadır.

İnsanların çoğu onu yapıyor diye, yanlış, yanlış olmaktan çıkmaz.

Eski yəhudi aforizmlərinin birində deyilir: “ İnsanın ruhu, Tanrının çırağıdır”. Bu Tanrı işığı ruhunda yanmadıqca, insan gücsüzləşir, bədbəxt bir heyvandan artıq ola bilmir. Bu işıq yanmağa başlayan kimi( özü də bu işıq yalnız gerçək dini inancla aydınlanmış ruhlarda yana bilir ), insan dünyanın çox qüdrətli bir varlığına çevrilir. Bu, başqa cür ola da bilməzdi, axı bundan sonra artıq insanda özünü göstərən öz gücü yox, ilahi güc olur.
Bax, din bu deməkdir və onun mahiyyəti də elə budur.

Aklı başında insan dinsiz yaşayamaz.

İnsanlar karanlığı nurdan daha çok sevdiler, çünkü içleri kötüydü.

İşte dinin yokluğu yüzünden, günümüz dünyasının insanları kendilerine gayet zalim, vahşi, ve ahlâksız bir hayat kurdular.

İnsanlar diğer insanları kardeşleri gibi görmedikleri, insan hayatını en kutsal varlık olarak kabul etmedikleri sürece, hayatı koruyup kollamayı asli görevleri olarak görmeyip, birbirlerine yakınlık kurmadıkça, çıkarları için birbirlerinin hayatlarını yok edeceklerdir

Daha iyi bir hayat ancak insanların şuuru ıslâh edildiğinde mümkün olabilir;

İsa Mesih ne Kilise kurdu, ne de Devlet; ardında ne kanun, ne hükümet ne de herhangi bir harici otorite bı­raktı; kendi kendilerini yönetebilsinler diye Allah’ın kanununu insanların kalbine yazmaya çalıştı. (Hubert Newton)

Şu dünya, senin için var. Öyleyse bu yaşamdan, alabileceğin her şeyi al.