Divan Edebiyatı Kitap Alıntıları – İskender Pala

Her kim olsa söylerim itmem hicâb
Tevbe itdim kimseye virmem kitâb

Hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen
Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen
Şeyh Galip

Aşk afet-i cân olduğu malum u iken âh
Bilmem ne ümîd etti ne sandı yine kalbim
Tahir Olgun

Bakî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş
-Bakî

Ey Nedîm ey bülbül-i şeydâ niçin hâmûşsun
Sende evvel çok nevâlar güft ü gûlar var idi
Nedîm

Utandım ağlayarak, ağladım utanmayarak

Dilerim her zaman gülümsemeni
Sen üzüldükçe ben helâk olurum
Sıkıyorsam muhabbetimle seni
Giderim gurbet elde hâk olurum

Edebiyatsız millet, dilsiz insana benzer. Altı asırlık Osmanlı çınarının asude bir gölgesi olan divan edebiyatı da atalarımızı bize gösteren bir ayna, onları bizimle konuşturan bir ilham ve aradaki tanışıklık bağlarını sağlamlaştıran bir vasıtadır.

Bir fezleke-i hayât-ı şâ’ir
Gözyaşları bir de aşk u sevdâ

(Şairin ve hayatın bir özeti:
Gözyaşı, aşk ve hüzün )

Divan edebiyatının kuş uçmaz kervan geçmez dağlarda dahi bilinip sevildiğine hayret edilecek yerde “ Halk bu edebiyatı anlamazdı” demek ne derece isabetli bir görüştür? Eğer problem dil ise demek ki o toplumun insanı bu dili anlayabiliyordu. Biz bugün anlamıyoruz, anlamaya gayret etmiyoruz, daha doğrusu anlamamakta direniyoruz diye eski insanların diline dil uzatmak ne derece doğrudur?

Aşk mıdır ki, can-ü dil mülkünü yağma eyleyen;
Aşk mıdır sinem içre gelip de cân eyleyen

(Sevgilinin gönül varlığını yağma eyleyen aşk mıdır? Sonrasında cansız göğsüm içinde, gelişi ile bana tekrar can veren aşk mıdır?)

Utandım ağlayarak, ağladım utanmayarak
– Mehmet Akif

Sevilen her zaman vefasız ve cefakardır. Söz konusu olan aşk, asla ilacı bulunmayan bir derttir. Bu derdin çaresi yine derdin kendisidir. Dolayısıyla tabibin yapacağı bir şey yoktur.

Safa-yı aşkı kim anlar, kiminle söyleşelim
Vefa-yı aşkı kim anlar, kiminle söyleşelim

Vuslat bileli hicrin, hicrin bileli vuslat
Mâtem görünür şâdî, şâdî görünür mâtem

Didem ruhunu gözler gözler ruhunu didem
Kıblem olalı kaşın kaşın olalı kıblem

Utandım ağlayarak, ağladım utanmayarak

Devletler, kontrollerine aldıkları muhalefet hareketlerini, ayaklanmaları ya da devrimleri, dışında kaldıklarından daha kolay engeller.

Bahtım gibi tire keff-i ümmîd gibi teng Çeşmim gibi pür-âb derûnum gibi vîrân

Zülf-i dilber gibi ey Zâtî perîşânsın yine
Cevri bî-had yoksa bir yâr-i perîşânın mı var
-Zatî

Eğer yaşanmakta olana başkaldırıyorsanız ve gençseniz, yaşadığınız her ne olursa olsun serüvendir.

Sen kim gelesin meclise bir yer mi bulunmaz.
Baş üzre yerin var.

Aşk afet-i can olduğu malumu iken ah
Bilmem ne ümid etti ne sandı yine kalbim

Sana kimisi canım kimi cananım deyu söyler
Nesin sen doğru söyle can mısın canan mısın kafir?

Devr eylemedük yer komaduk bir nice yıldur
Uyduk dil-i dîvâneye dil uydı hevâya

Verdik dil ü cân ile rızâ hükm-i kazâya Gam çekmeyiz uğrarsak eğer derd ü belâya

Çün oldu harâm ehl-i Hak a dünya vü ukbâ
Cehd eyle ne ukbâ ola hâtırda ne ukbâ

İkbâline yuf âlemin idbârına hem yuf

Bu âlem-i fânîde ne mîr ü ne gedâyız
Âlâlara âlâlanırız pest ile pestiz

Mâil değiliz kimsenin âzârına ammâ
Hâtır-şirken-i zâhid-i peymane-şikestiz

Sadrın gözedüp neyliyelim bezm-i cihânın
Pây-ı hum-ı meydir yerimiz bâde-perestiz

Sanman bizi kim şîre-i engûr ile mestiz. Biz ehli harâbâtdanız mest-i Elest’iz. 

Ey dil ey dil neye bu rütbede pür gamsın sen

Ölmeziz biz haşra dek turur bizim dîvanımız

Baş eğmeziz edânîye dünyâ-yı dün için

Eğerçi ağlamak gülmek olur elbet her âdemde
Ben ağladım yürüdüm gülmedim hergiz bu âlemde
-Rehayî

Gül yüzünde göreli zülf-i semen-sây gönül
Kara sevdâda yiler bî-ser ü bî-pây gönül

Ömür ise nasıl olsa rüzgâr olup geçip gidiyor.

Câm-ı safâ gerekmez dünya-yı dûn elinden
Merdâneler şikârı almaz zebûn elinden

Dostu ger zehr-i mâr içse olur âb-ı hayât
Hasmı su içse döner elbetde zehr-i mâra su

Gam günü etme dil-i bîmârdan tîğin dirîğ
Hayrdır vermek karanu gicede bîmâra su

Ben ölsem de mudhikât-ı dehre tasvîrim güler.

Türkçe ağzımda annemin sütüdür.

Manasız bir şiir, içi olmayan badem gibidir.

Aşk mıdır ki, can-ü dil mülkünü yağma eyleyen;
Aşk mıdır sinem içre gelip de cân eyleyen”

(Sevgilinin gönül varlığını yağma eyleyen aşk mıdır? Sonrasında cansız göğsüm içinde, gelişi ile bana tekrar can veren aşk mıdır?)

Bende yok sabr u sükun sende vefadan zerre
İki yoktan ne çıkar fikr edelim bir kerre

Eşkimi ifşa ederse ol güle bülbül nola
‘Darı ekmez serçeden korkan’ meseldir servera

Safa-yı aşkı kim anlar, kiminle söyleşelim
Vefa-yı aşkı kim anlar kiminle söyleşelim

Tok olan cümle cihanı tok sanır
Aç olan alemde ekmek yok sanır.

Mekteb-i aşk içre Mecnun ile birlikte okurduk Ben Mushaf’ı hatmeyledim o ve’l-Leyli de kaldı

Bülbül yetişir bağrımı hûn etti figânın
Zabt eyle dehânın
Hançer gibi deldi ciğerim tîğ-ı zebanın
Te’sîr-i lisân

(Bülbül yetişir, feryadın bağrımı kan etti ağzını kapa. Dilinin kılıcı ve etkisi yüreğimi hançer gibi deldi)

Fakr (fakirlik): Allah’tan başkasına ihtiyacı olmamak.

Elbette olur ev yıkanın hanesi viran
Ziya Paşa

Edebiyatın ana malzemesi dildir.

Dilerim her zaman gülümsemeni
Sen üzüldükçe ben helak olurum
Sıkıyorsam muhabbetimle seni
Giderim, gurbet elde hak olurum

Cümlemizin validemizdin vatan
Herkesi lütfuyla odur besleyen
Basdı aduv (düşman) göğsüne biz sağ iken
Arş yiğitler vatan imdadına

Minnetle içmem ab-ı hayatı
Dil-teşne olsam nadan elinden
*
Minnet edip içmem hayat suyunu
Gönlü susamış olsam da cahil elinden

Benim maşrıkım mağribim belli olmaz
Aceb alemim var garib afitabım
*
Benim sağım solum belli olmaz
Acayip bir dünyam var garip bir güneşim

Yandırdı şevkin canımı ey derde derman kandesin
Canıma can sensin veli ister seni can kandesin
*
Arzun canımı yandırdı ey derde derman, neredesin
Canımda can sensin ama yine de seni ister can, neredesin

Sevilen her zaman vefasız ve cefakardır. Söz konusu olan aşk, asla ilacı bulunmayan bir derttir. Bu derdin çaresi yine derdin kendisidir. Dolayısıyla tabibin yapacağı bir şey yoktur.

Leyla bir özge candır
Kara gözlü ceylandır
Bulunmaz hüsn ü andır
Kanılmaz bir içim su

Aşıklar levend olsa
Sevdalar kemend olsa
Birbirine bend olsa
Ele geçmez o ahu

Edebiyatsız millet, dilsiz insana benzer.

Kaldı ki biz bugün Mehmet Akif’i hatta Ömer Seyfettin’i bile anlamayan nesiller yetiştirmekteyiz. Bu durumda aynı neslin Fuzuli’yi, Baki’yi, Nedim’i anlaması elbette beklenemez.

Çün ola harâm ehl-i haka dünya vü ukbâ
Cehdeyle ne dünyâ ola hâtırda ne ukbâ

baharı ömrümün geçti hazana şimdi yettim ben
ne güldüm gül gibi bir dem ne gönlüm hürrem ettim ben
neye geldim cihana neyledim bilmem nettim ben
heman ağlayı geldim aleme ağlayı gittim ben

Ahvâl-ı cihânı her zamân söyleşelim

Ammâ gam-ı aşkımız nihân söyleşelim

Ey vâkıf-ı râz-ı aşk olan ârif-i cân

Ney gibi seninle bî-zebân söyleşelim

(Her zaman dünyada olup bitenleri söyleşelim. Ama aşkımızın kederinden gizlice bahsedelim. Ey aşk sırrına vakıf olan gönül ârifi (gönül âlemine dair bütün sırlan bilen bilge)! Seninle aramıza dili, sözü sokmadan ney gibi (gönülden gönüle) söyleşelim.)

aşk afet-i can olduğu malum iken ah
Bilmem ne ümid etti ne sandı yine kalbim

Diyenler bozdular bikr-i nizam-ı alemi şimdi
Nizam ancak efendi suret-i defterde kalmıştır

Yusuf dahi olsan düşürürler seni çaha
Ebna-yı zamanın işi ihvana cefadır

Bir adam ki bihişt firâkından nâlân idi. Biri Yâkub ki Yusuf hicrinden giryân idi. Biri Yusuf ki Yâkub derdinden perîşân idi

Safa-yı aşkı kim anlar, kiminle söyleşelim
Vefa-yı aşkı kim anlar, kiminle söyleşelim

Minnetle içmem ab-ı hayatı
Dil-teşne olsam nadan elinden

Sevmek, öğrenmekle başlar. İnsan bilmediği şeye karşı önce tedirginlik ve antipati duygularıyla yaklaşır. eğitim ve öğretim hayatın hangi sahasında olursa olsun zaman içerisinde sevmeyi beraberinde getirir.

Tok olan cümle cihanı tok sanır
Aç olan alemde ekmek yok sanır.

Dilberin işi itab u naz olur
Çeşmi cadû, gamzesi gammaz olur Ey gönül sabret, tahammül kıl ana Yara erişmek işi az az olur.